KTNN cho rằng, NHNN cũng có trách nhiệm về quản lý, điều hành khi tăng trưởng tín dụng không đạt chỉ tiêu Chính phủ giao, trong khi nợ xấu liên tục tăng.

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa có báo cáo tổng hợp về kết quả các cuộc kiểm toán do KTNN thực hiện năm 2012 (về báo cáo tài chính niên độ ngân sách 2011). Trong báo cáo này, kết quả các cuộc kiểm toán tại ngân hàng Nhà nước (NHNN) và 6 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và kết quả kiểm toán theo chuyên đề "huy động vốn và sử dụng vốn tại các công ty tài chính" cho thấy nhiều bất cập, sai phạm.

Đối với NHNN, theo KTNN, mặc dù về cơ bản đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ trong việc thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt, điều chỉnh lãi suất dần phù hợp với thị trường, đảm bảo ổn định tỷ giá…, nhưng lạm phát cả năm 2011 vẫn ở mức cao (18,11%) vượt so với chỉ tiêu Quốc hội đã điều chỉnh (15 - 17%); nhu cầu vốn giá rẻ cho nền kinh tế chưa đáp ứng được. 

KTNN cho rằng, NHNN cũng có trách nhiệm về quản lý, điều hành khi tăng trưởng tín dụng 14,45% không đạt chỉ tiêu Chính phủ giao (15 - 17%), trong khi tỷ lệ nợ xấu liên tục tăng từ năm 2007 và đặc biệt năm 2011 đã tăng đột biến (lên mức 3,07%)… 

Trong khi đó, hoạt động thanh tra, giám sát của NHNN với hoạt động cho vay tái cấp vốn chưa kịp thời, đầy đủ. Theo KTNN, một số hồ sơ tái cấp vốn chưa được giám sát việc sử dụng vốn vay theo thông báo của thống đốc NHNN như: hồ sơ vay vốn của ngân hàng Vietinbank, BIDV, VCB.

Một số ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng vay tái cấp vốn vi phạm tỷ lệ an toàn theo quy định nhưng chưa được NHNN cảnh báo, ngăn ngừa và chấn chỉnh kịp thời. Ví dụ như ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) Bắc Á, ngân hàng TMCP Đại Tín vi phạm từ chín tháng đầu năm 2011 nhưng đến 29.11.2011, NHNN mới tổ chức giám sát. 

"Việc điều chỉnh thị trường liên ngân hàng còn hạn chế, không kiểm soát được lãi suất cao bất thường", báo cáo KTNN nhận xét về NHNN thời điểm năm 2011. Ví dụ, tháng 2/2011 có giao dịch lãi suất lên tới 30%. Thậm chí có tháng như tháng 11.2011, có giao dịch với lãi suất lên tới 37,5%/năm (trong khi lãi suất huy động trên thị trường năm 2011 theo quy định của NHNN tối đa 14%/năm).

Cũng theo báo cáo kiểm toán, qua kiểm toán báo cáo tài chính một số ngân hàng, các đoàn kiểm toán phát hiện: tại một số đơn vị, việc thu thập và hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hồ sơ kinh tế trước khi cho vay chưa đầy đủ và việc kiểm soát trước, trong và sau khi cho vay chưa chặt chẽ.

Một số ngân hàng phân loại nợ chưa phù hợp, nên KTNN yêu cầu ngân hàng BIDV và ngân hàng MBH điều chỉnh lại các nhóm nợ. Một số ngân hàng cho vay trên thị trường liên ngân hàng có nợ quá hạn cao. Ví dụ, số dư tiền gửi đến 31.12.2011 của MHB tại các tổ chức tín dụng khác là 11.737,8 tỉ đồng, trong đó số quá hạn chưa thu được phải gia hạn là 1.157 tỉ đồng và hơn 4 triệu USD.

Tại ngân hàng Chính sách xã hội, KTNN xác định: ngân hàng này chưa thực hiện đầy đủ quy trình cho vay ưu đãi đối với các hoạt động cho vay của hộ nghèo, học sinh sinh viên khó khăn và cho vay giải quyết việc làm dẫn đến tình trạng có những khoản cho vay không đúng đối tượng, hồ sơ thủ tục chưa đầy đủ…

Kiểm toán 8 công ty tài chính thuộc tám tập đoàn, tổng công ty nhà nước cũng cho thấy, trước năm 2011, các công ty này chủ yếu huy động vốn ngắn hạn, không đúng quy định. Hầu hết các công ty này không thực hiện được chức năng đầu mối tập trung nguồn vốn nhàn rỗi của các đơn vị thuộc các tập đoàn, tổng công ty. Nhiều khoản cho vay của các công ty tài chính tiềm ẩn rủi ro và khó khăn trong thu hồi vốn; tỷ lệ nợ xấu tăng, hiệu quả các khoản đầu tư thấp.